Παλαιογραφία : Ορισμός - Συναφείς επιστήμες και έννοιες
Παλαιογραφία είναι η επιστήμη που ως αντικείμενό της έχει τις αρχαίες γραφές στις διάφορες φάσεις της εξέλιξης και της μεταμόρφωσής τους στο πέρασμα των αιώνων’ (E. Mioni, Εισαγωγή στην Ελληνική Παλαιογραφία, ΜΙΕΤ, σελ. 13). Ο όρος Παλαιογραφία χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά από τον βενεδικτίνο Bernard de Montfaucon (1655-1741) στο έργο που αυτός εξέδωσε το 1708 με τον τίτλο Palaeografia graeca….
Ωστόσο η ελληνική παλαιογραφία δεν περιορίζεται σήμερα μόνο στη μελέτη της ιστορίας και εξέλιξης της γραφής όπως αυτή διασώζεται σε περγαμηνά και χαρτώα χειρόγραφα που χρονολογούνται από τον 4ο κυρίως αιώνα και εξής• αντιθέτως, επεκτείνεται στη διερεύνηση όλων των στοιχείων εκείνων που ανασυνθέτουν την εικόνα αλλά και την ιστορία και τις συνθήκες της δημιουργίας του χειρόγραφου βιβλίου.
Τα στοιχεία αυτά αφορούν:
- στην εξωτερική μορφή του χειρογράφου (υλικό γραφής, διαστάσεις, αρίθμηση φύλλων, είδος και αρίθμηση τευχών, παρουσία ή απουσία υδατοσήμων, διακοσμητικά χαρακτηριστικά, είδος της στάχωσης, κατάσταση του χειρογράφου),
- τον τόπο αντιγραφής,
- τη χρονολόγηση,
- την αναζήτηση του αντιγραφέα και κτήτορα,
- τις οικονομικές-πνευματικές συνθήκες που επέτρεψαν την αντιγραφή του.
Τα παραπάνω στοιχεία σε συνδυασμό με την λεπτομερή παρουσίαση και εξέταση του περιεχομένου ενός χειρογράφου αλλά και της θέσης που αυτό κατέχει στην ιστορία της παράδοσης των κειμένων αποτελούν αναπόσπαστο μέρος της έρευνας που οφείλει να πραγματοποιήσει ο σύγχρονος μελετητής των χειρογράφων.
Η επιμέρους επιστήμη που μελετά το χειρόγραφο βιβλίο ως υλικό προϊόν ενός πολιτισμού ονομάζεται κωδικολογία και αποτελεί συμπληρωματική της παλαιογραφίας επιστήμη. Το όνομα της προέρχεται από τη λέξη κώδικας, ονομασία που πήρε το χειρόγραφο βιβλίο όταν απέκτησε τη μορφή με την οποία το γνωρίζουμε μέχρι και σήμερα και αφού επικράτησε του βιβλίου-κυλίνδρου από τον 4ο αι. μ. Χ και εξής. Η επιστήμη της κωδικολογίας χαρακτηρίστηκε ως η αρχαιολογία του χειρογράφου και συμβάλλει αποφασιστικά στη διεξοδική μελέτη του ελληνικού χειρόγραφου βιβλίου που αποτελεί τον κύριο φορέα διάσωσης των πολύτιμων κειμένων της αρχαίας ελληνικής και βυζαντινής γραμματείας.
επισκεφθείτε μας στο Facebook (Ελληνική Παλαιογραφική Εταιρεία)
Tαχ. διεύθυνση: Ελληνική Παλαιογραφική Eταιρεία, Τ. Θ. 1527, 540 06 Θεσσαλονίκη.
Ιστοσελίδα: http:// elpe.web.auth.gr || E - mail: elpe-info@auth.gr
Tηλ. επικοινωνίας: E. Λίτσας, 23920-71889, Κ. Δολμάς, 2310 232694